เรื่องราวของพระอภัยมณีนั้น
สุดแสนจะอัศจรรย์ ช่วงระยะเวลาในการประพันธ์ก็แสนจะยาวนาน
จึงไม่แปลกใจเลยที่เนื้อหาตั้งแต่ต้นจนจบของเรื่องพระอภัยมณีจะยาวมาก
เรียกได้ว่าเป็นมหากาพย์เรื่องหนึ่งเลยก็ว่าได้
เรื่องราวจะมีทั้งหมดกี่บทกี่ตอนนั้น มาไล่เรียงลำดับกันเลยดีกว่า
คำประพันธ์ในเรื่อง พระอภัยมณี เป็นกลอนสุภาพทั้งหมด ด้วยเป็นความถนัดอย่างพิเศษของท่านสุนทรภู่
ภาษาที่ใช้มีความเรียบง่าย มีสัมผัสในไพเราะงดงามโดยตลอด
ทำให้เป็นที่นิยมอ่านเรื่อยมาแม้ในปัจจุบัน
พระอภัยมณี ตามฉบับพิมพ์ของหอพระสมุด
มีความยาวทั้งสิ้น 24,500 คำกลอน คิดเป็นจำนวนคำตามวจีวิภาคได้ 392,000 คำ นับเป็นหนังสือกลอนขนาดมหึมา มีโครงเรื่องย่อย ๆ แทรกไปตลอดทาง
คือจากเหตุการณ์หนึ่งนำไปสู่เหตุและผลอีกเหตุการณ์หนึ่ง
ซึ่งเป็นลักษณะงานเขียนที่สามารถเขียนไปได้เรื่อย ๆ
อย่างไรก็ดีอาจนับเหตุการณ์สำคัญหรือไคลแมกซ์ของเรื่องได้
ในตอนทัพลังกากับทัพพระอภัยมณีรบกันจนถึงขั้นเด็ดขาด
ต้องแหลกลาญกันไปข้างใดข้างหนึ่ง
แต่สุนทรภู่ก็สามารถคลี่คลายไคลแมกซ์นี้ได้อย่างสวยงาม
เรื่อง พระอภัยมณี แบ่งบทประพันธ์ไว้ทั้งสิ้น 64 ตอน
มีชื่อตอนดังต่อไปนี้
1.
พระอภัยมณีกับศรีสุวรรณเรียนวิชา
2. นางผีเสื้อลักพระอภัยมณี
3.
ศรีสุวรรณเข้าเมืองรมจักร
4.
ศรีสุวรรณพบนางเกษรา
5.
ศรีสุวรรณเกี้ยวนางเกษรา
6.
ศรีสุวรรณรบท้าวอุเทน
7.
ศรีสุวรรณพยาบาลนางเกษรา
8.
อภิเษกศรีสุวรรณ
9.
พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ
10.
พระอภัยมณีได้นางเงือก
11.
นางสุวรรณมาลีไปเที่ยวทะเล
12.
พระอภัยมณีพบนางสุวรรณมาลี
13.
พระอภัยมณีโดยสารเรือนางสุวรรณมาลี
14.
พระอภัยมณีเรือแตก
15.
สินสมุทรโดยสารเรือโจรสุหรั่ง
16.
สินสมุทรพบศรีสุวรรณ
17.
ศรีสุวรรณกับสินสมุทรตามพระอภัยมณี
18.
พระอภัยมณีโดยสารเรืออุศเรน
19.
พระอภัยมณีพบศรีสุวรรณกับสินสมุทร
20.
สินสมุทรรบกับอุศเรน
21.
พระอภัยมณีเกี้ยวนางสุวรรณมาลี
22.
พระอภัยมณีครองเมืองผลึก
23.
พระอภัยมณีอภิเษกกับนางสุวรรณมาลี
24.
กำเนิดสุดสาคร
25.
สุดสาครเข้าเมืองการะเวก
26.
อุศเรนตีเมืองผลึก
27.
เจ้าละมานตีเมืองผลึก
28.
สุดสาครตามพระอภัยมณี
29.
ศึกเก้าทัพตีเมืองผลึก
30.
พระอภัยมณีตีเมืองใหม่
31.
พระอภัยมณีพบนางละเวง
32.
ศรีสุวรรณอาสาตีด่านดงตาล
33. ย่องตอดสะกดทัพ
34.
นางละเวงคิดหย่าทัพ
35.
พระอภัยมณีติดท้ายรถ
36.
พระอภัยมณีทำผูกคอตายได้นางละเวง
37.
ศรีสุวรรณกับสินสมุทรถูกทำเสน่ห์
38.
นางสุวรรณมาลีข้ามไปเมืองลังกา
39.
นางสุวรรณมาลีมีสารตัดพ้อ
40.
สุดสาครถูกเสน่ห์
41.
นางสุวรรณมาลีหึงหน้าป้อม
42.
หัสไชยแก้เสน่ห์
43. นางเสาวคนธ์ยิงแก้ม
44.
กษัตริย์สามัคคี
45.
นางเสาวคนธ์ขุดโคตรเพชร
46.
พระอภัยมณีกลับเมือง
47.
อภิเษกสินสมุทร
48.
นางเสาวคนธ์หนี
49.
นางเสาวคนธ์แปลงเป็นฤๅษี
50.
นางเสาวคนธ์ได้เมืองวาหุโลม
51.
สุดสาครตามนางเสาวคนธ์
52.
พระอภัยมณีทำศพท้าวสุทัศน์
53.
มังคลาครองเมืองลังกา
54.
มังคลาชิงโคตรเพชร
55.
มังคลาจับนางสุวรรณมาลีและท้าวทศวงศ์
56.
หัสไชยตีด่านเมืองลังกา
57.
สุดสาครรบกับมังคลา
58.
นางละเวงช่วยนางสุวรรณมาลีและท้าวทศวงศ์
59.
พระอภัยมณี ศรีสุวรรณไปเมืองลังกา
60.
พระอภัยมณีรบกับมังคลา
61.
สังฆราชบาทหลวงเผาเมืองลังกา
62.
พระอภัยมณีเข้าเมืองลังกา
63.
อภิเษกหัสไชย
64.
พระอภัยมณีออกบวช
หลังเหตุการณ์พระอภัยมณีออกบวช มีผู้แต่งเรื่องต่อออกไปอีก เช่น
นางเงือกได้ตัดหางและกลายเป็นมนุษย์ แต่นั่นไม่ใช่งานประพันธ์ของสุนทรภู่
ในฉบับพิมพ์ของหอพระสมุดจึงย่อเนื้อหาส่วนหลังเรียบเรียงเป็นร้อยแก้วบรรจุไว้ท้ายเล่ม
แค่ดูชื่อแต่ละตอนก็น่าอ่านแล้ว
แต่ก่อนจะไปส่องเรื่องราวในแต่ละตอน เรามาดูโครงเรื่องของพระอภัยมณี
แบบรวมๆกันก่อนดีกว่า
โครงเรื่องพระอภัยมณี
ท้าวสุทัศน์และพระนางประทุมเกสร
ผู้ครองกรุงรัตนา มีพระโอรสสององค์
คือ พระอภัยมณี และศรีสุวรรณ ได้รับสั่งให้โอรสทั้งสองไปเรียนศิลปวิทยา
ในที่สุดพระอภัยมณีได้เรียนวิชาปี่ ขณะที่ศรีสุวรรณได้เรียนวิชากระบี่กระบอง
เมื่อสำเร็จวิชา ก็ได้กลับคืนพระนคร ทว่าพระบิดาทรงกริ้ว
ด้วยพระโอรสไปเรียนวิชาชั้นต่ำ ไม่คู่ควรแก่กษัตริย์ จึงไล่ทั้งสองออกจากพระนคร
ทั้งสองเดินทางมาถึงชายทะเล
ได้พบกับสามพราหมณ์คือ โมรา สานนท์ และวิเชียร ได้สมัครเป็นมิตรกัน
แล้วพระอภัยมณีเป่าปี่ให้คนทั้งหมดฟัง ทั้งหมดเคลิบเคลิ้มตามเพลงปี่จนหลับไป
เพลงปี่ดังไปถึงนางผีเสื้อสมุทรที่อาศัยอยู่ในทะเล
เมื่อตามเสียงปี่มาพบพระอภัยมณีก็หลงรัก จึงลักพาตัวพระอภัยมณีไปอยู่กับนางบนเกาะ
แล้วจำแลงร่างเป็นหญิงสาวสวยงาม แม้พระอภัยรู้อยู่ว่านั่นคือนางยักษ์
แต่ก็ไม่สามารถหนีไปไหนได้
ทั้งสองอยู่กินกันมาจนนางผีเสื้อให้กำเนิดบุตรชายคนหนึ่ง ชื่อว่า สินสมุทร
ด้านศรีสุวรรณกับสามพราหมณ์เมื่อตื่นขึ้นมาไม่พบพระอภัยมณีก็เที่ยวค้นหา
จนไปถึงเมืองรมจักรพบศึกติดพัน ศรีสุวรรณกับสามพราหมณ์ช่วยรบป้องกันเมืองได้
ได้พบนางเกษราธิดาของเจ้าเมือง ต่อมาศรีสุวรรณได้อภิเษกนางเกษรา
มีพระธิดาชื่อนางอรุณรัศมี
วันหนึ่งสินสมุทรออกไปเที่ยวเล่นเจอพ่อเงือกแม่เงือก
จึงจับตัวมาให้พระอภัยดู พ่อเงือกแม่เงือกวอนขอชีวิตโดยเสนอจะพาพระอภัยหนี
พระอภัยจึงออกอุบายให้นางผีเสื้อไปถือศีลบนเขาสามวัน
ระหว่างนั้นเขาก็พาสินสมุทรหนี
พ่อเงือกแม่เงือกพาพระอภัยและสินสมุทรมาเกือบถึงเกาะแก้วพิสดารแล้ว
แต่นางผีเสื้อรู้ตัวติดตามมาทัน จับพ่อเงือกแม่เงือกฆ่าเสีย นางเงือกผู้ลูกพาพระอภัยกับสินสมุทรหนีไปจนถึงเกาะแก้วพิสดารได้สำเร็จ
บนเกาะนี้มีพระฤๅษีมีฤทธิ์มาก นางผีเสื้อจึงไม่กล้าทำอะไร
ทั้งหมดอาศัยอยู่บนเกาะแก้วพิสดาร พระอภัยได้นางเงือกเป็นภริยา
ฝ่ายท้าวสิลราชกับพระนางมณฑา
ผู้ครองเมืองเมืองผลึก มีพระธิดาองค์เดียวคือ นางสุวรรณมาลี ทรงเป็นคู่หมั้นอยู่กับอุศเรน เจ้าชายเมืองลังกา วันหนึ่งนางสุวรรณมาลีเกิดนิมิตฝัน
โหรทำนายว่าต้องออกเที่ยวทะเลจะได้พบลาภ ทั้งหมดจึงเดินเรือเที่ยวท่องไป
แต่เกิดพายุใหญ่พัดเรือไปถึงเกาะนาควาริน คำทำนายของปู่เจ้าทำให้ท้าวสิลราชพากองเรือมุ่งหน้าไปยังเกาะแก้วพิสดาร
ได้พบพระอภัยมณีและรับพระอภัยมณีกับสินสมุทรขึ้นเรือไปด้วยเพื่ออาศัยกลับบ้านเมือง
แต่เมื่อเรือออกจากเกาะ นางผีเสื้อสมุทรก็มาอาละวาดอีกจนเรือแตก
ท้าวสิลราชกับบริวารส่วนใหญ่สิ้นชีพ สินสมุทรพานางสุวรรณมาลีหนีไปได้
พระอภัยมณีเป่าปี่สังหารนางยักษ์
ทั้งหมดแตกกระจายพลัดพรายจากกัน
พระอภัยมณีได้รับความช่วยเหลือจากอุศเรน คู่หมั้นของนางสุวรรณมาลี
ที่ออกเรือมาตามหาเพราะหายไปนาน ส่วนสินสมุทรกับนางสุวรรณมาลีได้โจรสุหรั่ง
โจรสลัดในน่านน้ำนั้นช่วยไว้ได้ แต่โจรคิดทำร้าย สินสมุทรจึงสังหารโจรแล้วครองเรือมาเอง
แล้วได้พบศรีสุวรรณที่ออกล่องเรือเที่ยวตามหาพี่ชาย
ทั้งหมดเดินทางไปด้วยกันจนมาพบพระอภัยมณีกับอุศเรน
สินสมุทรรักนางสุวรรณมาลีอยากได้เป็นแม่ จึงเกิดวิวาทกับอุศเรน
พระอภัยมณีไปเมืองผลึกกับนางสุวรรณมาลีและได้ขึ้นครองเมืองแทนท้าวสิลราช
อุศเรนแค้นและกลับเมืองลังกายกทัพมาตีเมืองผลึก แต่แพ้อุบายนางวาลีจนสิ้นชีวิต นางละเวงวัณฬาผู้น้องสาวคิดแก้แค้น
จึงใช้รูปของตนทำเสน่ห์ส่งไปหัวเมืองต่าง ๆ ให้ยกทัพมาตีเมืองผลึก
ด้านเกาะแก้วพิสดาร
นางเงือกให้กำเนิดบุตรชื่อ สุดสาคร เป็นเด็กฉลาดแข็งแรง วันหนึ่งสุดสาครจับม้านิลมังกรได้
พระฤๅษีสอนวิชาให้แล้วเล่าเรื่องพระอภัยมณีให้ฟัง
สุดสาครออกเดินทางตามหาพระอภัยมณีจนไปถึงเมืองการเวก ระหว่างทางถูกชีเปลือยหลอกขโมยไม้เท้าและม้านิลมังกรไป
แต่พระฤๅษีมาช่วยไว้ เมื่อชิงไม้เท้าและม้านิลมังกรคืนมาได้ ก็เข้าเมืองการเวก
กษัตริย์เจ้าเมืองรักใคร่เอ็นดูสุดสาคร
จึงเลี้ยงดูเป็นโอรสบุญธรรมอยู่ด้วยกันกับนางเสาวคนธ์และหัสไชยพระธิดาและพระโอรส
จนเติบใหญ่ สุดสาครคิดออกตามหาพ่อ เจ้าเมืองการเวกจึงจัดกองเรือให้
โดยมีนางเสาวคนธ์และหัสไชยติดตามไปด้วย
ทั้งหมดล่องเรือไปถึงเมืองผลึกขณะถูกทัพลังกาและทัพพันธมิตรล้อมเมือง
พระอภัยมณี
ศรีสุวรรณ สินสมุทร และสุดสาคร ช่วยเมืองผลึกรบจนสามารถเอาชนะทัพอื่น ๆ ได้
พระอภัยมณีได้รูปวาดนางละเวงที่ลงเสน่ห์ทำให้เมืองต่าง ๆ
พากันยกมารบเมืองผลึกตามคำขอนางนาง แล้วเกิดต้องมนต์ของนางละเวงเสียเอง
พระอภัยยกทัพตามไปตีเมืองลังกา แต่รบกันเท่าใดก็ไม่แพ้ชนะเสียที
ต่อมาพระอภัยมณีลอบติดรถนางละเวงเข้าไปในวัง เมื่อนางละเวงได้พบพระอภัยก็ฆ่าไม่ลง
กลับหลงรักจนได้เป็นสามีภรรยากัน ส่วนบริวารอื่นของนางละเวงคือนางยุพาผกา
รำภาสะหรี และสุลาลีวัน ใช้เสน่ห์กับฝ่ายพระอภัยมณี ได้แก่ ศรีสุวรรณ สินสมุทร และแม้แต่สุดสาครที่ครองตนเป็นฤๅษีก็ต้องมนต์ไปด้วย
จนทั้งหมดหลงมัวเมาติดพันอยู่ในลังกาไม่ยอมกลับเมืองผลึก
นางสุวรรณมาลีกับอรุณรัศมีและเสาวคนธ์จึงมาตาม แต่ไม่เป็นผล
จนต้องให้หัสไชยช่วยแก้เสน่ห์ให้ลุงและเหล่าพี่ กษัตริย์ทั้งหมดยอมสงบศึกต่อกัน
แต่นางเสาวคนธ์แค้นสุดสาครจึงหนีไปเมืองวาหุโลม
สุดสาครต้องติดตามไปจนภายหลังจึงได้อภิเษกกัน
ด้านกรุงรัตนา
ท้าวสุทัศน์สิ้นพระชนม์ พระอภัยมณีกับเหล่ากษัตริย์จึงเดินทางไปทำศพ
มังคลาบุตรของพระอภัยมณีกับนางละเวงได้ครองเมืองลังกา
แต่ถูกบาทหลวงยุแหย่จึงแค้นเคืองเหล่ากษัตริย์
จับตัวนางสุวรรณมาลีและพระญาติมาขังไว้ หัสไชยกับสุดสาครยกทัพมาช่วยแต่ไม่สำเร็จ
แม้แต่นางละเวงผู้เป็นมารดาเองก็ห้ามปรามไม่ได้
พระอภัยมณีกับศรีสุวรรณยกทัพตามมาจึงเอาชนะศึกได้
จบศึกแล้วพระอภัยมณีอภิเษกโอรสทั้งหลายให้ครองเมืองต่างๆ
แล้วออกบวชพร้อมกับนางละเวงและนางสุวรรณมาลี
(ขอขอบคุณแหล่งข้อมูลดีๆ
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรื่องพระอภัยมณี)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น